De WBSO blijft doeltreffend
Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken hebben Stichting Economisch Onderzoek (SEO) en Dialogic een evaluatie uitgevoerd van de doeltreffendheid, het doelgroepbereik en de doelmatigheid van de WBSO over de periode 2018-2022. De onderzoekers concluderen in hun rapport dat de WBSO – nog steeds – een overwegend doeltreffend instrument is.
Waarom WBSO?
Het kabinet voert een generiek innovatiebeleid. Met een algemene regeling zoals de WBSO kan ieder bedrijf dat aan technologische vernieuwing doet in aanmerking komen voor financiële ondersteuning. De WBSO staat daarmee aan de basis van het Nederlandse innovatiebeleid. Met de WBSO wil het kabinet de private R&D-investeringen bij alle bedrijven in Nederland stimuleren, ongeacht hun grootte of de sector waarin ze actief zijn. Daarmee is het een belangrijk instrument in het kader van de doelstelling om 3% van het BBP aan R&D uit te geven in Nederland. Starters ontvangen daarbij een groter fiscaal voordeel, omdat zij tegen meer problemen kunnen aanlopen in het innovatieproces, bijvoorbeeld als het gaat om financieringsmogelijkheden. Een belangrijk pluspunt van de WBSO is dat het fiscaal voordeel oplevert dat bedrijven direct kunnen verrekenen via de loonheffing.
Belangrijkste conclusies
De onderzoekers trekken in hun rapport een aantal conclusies als het gaat om doeltreffendheid, doelgroepbereik en doelmatigheid van de WBSO:
Doeltreffendheid
De WBSO is – nog steeds – een overwegend doeltreffend instrument dat via een verlaging van de gebruikerskosten (korting op loonheffing) leidt tot hogere S&O/R&D-investeringen. Gebruikers van de WBSO investeren voor elke euro aan belastingkorting gemiddeld 41 eurocent extra in S&O en – in bredere zin – 81 eurocent in R&D. De extra investeringen komen zowel ten goede aan de loonkosten als de niet-loonkosten. Het effect op de loonkosten komt door meer S&O-uren en niet door hogere uurlonen. Kennis-spillovers nemen toe en het vestigingsklimaat wordt versterkt. Maar: de effectiviteit is ten opzichte van eerdere jaren licht gedaald, onder andere door krapte op de arbeidsmarkt.
Doelgroepbereik
Het doelgroepbereik van de WBSO blijft min of meer gelijk. Over evaluatieperiode 2018-2022 heeft de regeling ongeveer tussen de 19 en 20 duizend aanvragers (inhoudings- en belastingplichtigen). Ondanks een daling in 2022 door de gewijzigde aanvraagsystematiek van het aantal toegekende projecten steeg het aantal S&O-uren. Dit duidt op een toegenomen projectomvang. Vooral mkb’s maken gebruik van de WBSO, namelijk 97%. Ongeveer de helft van alle gebruikers zijn kleine bedrijven met 1 tot 9 werknemers. Het grootbedrijf (ten minste 250 werknemers) maakt ongeveer 3% uit van alle gebruikers, maar is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de totale afdrachtvermindering. Het aandeel R&D-bedrijven dat de WBSO benut, daalt wel: van 73% in 2013 naar 64% in 2021. De overheid laat nu onderzoeken waar dit verschil vandaan komt én hoe de communicatie over WBSO mogelijk beter kan.
Doelmatigheid
De WBSO lijkt het meest geschikte instrument om op grote schaal additionele S&O/R&D te stimuleren en daarmee onder andere bij te dragen aan het behalen van de 3% doelstelling. Subsidieverstrekker RVO voert de WBSO-regeling uit. De uitvoeringskosten lagen in de periode 2018 – 2022 tussen de 17,5 en 20,1 miljoen euro per jaar en bedragen daarmee gemiddeld 1,4% van het jaarlijkse WBSO-budget. In vergelijking met bijvoorbeeld ‘gewone’ subsidieregelingen zijn de uitvoeringskosten van de WBSO zeer laag. In de uitgevoerde enquête is 82% van de respondenten van mening dat de baten van de WBSO opwegen tegen de inspanning die daarvoor nodig is. Dit is positiever dan in de voorgaande evaluatie. De klanttevredenheidsonderzoeken van RVO laten ook een positief beeld zien, met een stijging in beoordeling van 7,1 tot een 7,9 in de evaluatieperiode.
Intermediair
Uit de enquête blijkt dat 80% van de WBSO-aanvragen in 2022 door een intermediair zijn ingediend. De belangrijkste redenen om van een intermediair gebruik te maken is dat ondernemers geen inzicht hebben in subsidiemogelijkheden, geen ervaring hebben met het aanvragen van de WBSO of subsidies in het algemeen of hier geen tijd voor hebben. Bedrijven die gebruikmaken van een intermediair voor hun WBSO-aanvraag waarderen de dienstverlening van de intermediair met gemiddeld een 7,9 (hetzelfde als tijdens de vorige evaluatie). De meeste bedrijven geven de dienstverlening een rapportcijfer 8. Daarnaast geven bedrijven een hoger cijfer voor de dienstverlening van de intermediair naarmate hun R&D-intensiteit hoger is.
Ruimte voor verbetering
In hun rapport doen de onderzoekers een aantal interessante aanbevelingen aan het kabinet:
- scherp de doelstelling van de WBSO aan: moet het gaan om het generiek stimuleren van R&D of moet er meer focus komen op radicale innovatie?
- doe onderzoek naar een incrementeel element of carry forward optie: dit slaat op een mogelijk hoger WBSO-voordeel wanneer er jaar in jaar uit sprake is van een toename van S&O
- versimpel de administratie: doe dit wel op een zodanige manier dat dit zowel voor de bedrijven, RVO en de belastingdienst goed uit te voeren is
- schaf de farmaciebrief af: deze brief uit 1998 heeft als doel om de toegang tot de WBSO te regelen voor bedrijven die klinisch onderzoek uitvoeren voor de farmaceutische industrie, maar voldoet nu niet meer.
Wijzigingen in 2027
In zijn reactie op het rapport kondigt het kabinet alvast de volgende zaken aan:
- het forfaitaire uurloon wordt verhoogd naar 33 euro, dit uurloon wordt gebruikt voor nieuwe bedrijven die nog niet eerder WBSO hebben aangevraagd
- afschaffing van de farmaciebrief.
Voorspelbaarheid blijft belangrijk: vraag ook WBSO aan
Het kabinet houdt vast aan een stabiel en voorspelbaar fiscaal beleid, ook voor de WBSO. Het is daarom niet voornemens om een ‘nieuwe horizon’ te bepalen. Wel is er ruimte voor verbeteringen – mét oog voor de werkbaarheid ervan voor bedrijven én uitvoerders. Met Prinsjesdag en al eerder in de zomer bij een bredere evaluatie van innovatie wordt er meer duidelijk. Heeft u vragen over de WBSO? Of wilt u ook WBSO aanvragen? Neem contact op met een van onze WBSO-experts. Bel 088-838 13 81 of vul het contactformulier in:
