Achtergrond: doel en werkwijze van het fonds
Het Just Transition Fund (JTF) is opgezet om te voorkomen dat er te veel (sociaal-economische) verschillen ontstaan tussen de EU-regio’s als gevolg van de klimaattransitie. Het fonds ondersteunt de regio’s die het zwaarst worden getroffen, de zogeheten JTF-regio’s. In Nederland zijn er zes JTF-regio’s aangewezen. Het gaat om: Noord-Nederland (Oost-Groningen, Delfzijl en omgeving, Overig Groningen), IJmond, Groot-Rijnmond, West Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg.
Hoe werkt het Just Transition Fund? Kortgezegd maakt elke regio een eigen plan (‘Territorial Just Transition Plan’ of TJTP), met daarin een beschrijving van de thema’s waar de regio zich op wil richten met JTF-gelden. Die regionale plannen worden vervolgens per land samengevoegd tot één nationaal plan (‘National Just Transition Plan’ of NJTP). Het Nederlandse plan wacht nu op akkoord uit Brussel.
Wat zijn de subsidiethema’s in Nederland?
Uitgangspunt van het Nederlandse nationale JTF-plan is de transitie naar nieuwe productieprocessen in de industrie en chemie, die een complete ombouw van waardeketens vergt en directe impact heeft op directe en indirecte banen. De Nederlandse plannen maken onderscheid tussen projecten op het gebied van infrastructuur, innovatie en arbeidsmarkt. Het gaat daarbij om drie centrale beleidsdoelen (‘sporen’):
Spoor 1: Investeringen in de vernieuwing en versterking van de regionale economie.
Dit spoor is gericht op het scheppen van nieuwe toekomstbestendige banen, ter compensatie van het verlies van ‘fossiele banen’. Dit gebeurt enerzijds door het transformeren van de economische fundering van de fossiele industrie en energiesector die in de regio aanwezig is, en anderzijds door het aanjagen van diversificatie en specialisaties. Bedoeling is ook om te investeren in mkb’s die daaraan kunnen bijdragen, bijvoorbeeld via moderniseringen als digitalisering, innovaties en onderzoeksprojecten die zorgen voor nieuwe toekomstbestendige banen.
Spoor 2: Investeringen in technologie, systemen en infrastructuur.
Bij dit tweede spoor ligt de nadruk op aanvullende investeringen in de ‘hardware’ van de economie in de betreffende JTF-regio, die nauw aansluiten op de doelen van spoor 1. Denk aan investeringen in het verduurzamen van de productie- en procesindustrie (zoals de chemie-, staal- en energiesector). Of investeringen in hernieuwbare energie (energieopwekking, energiesystemen) of circulaire economie (zoals onderzoeks- en innovatieprojecten). Veel nadruk ligt ook op de aanschaf van hardware voor sterke samenwerkingsprojecten tussen grote bedrijven, mkb’s en overheden.
Spoor 3: Een wendbare en weerbare beroepsbevolking.
Spoor 3 is gericht op versterking van het menselijk kapitaal. Door de klimaattransitie zullen sommige sectoren en banen verdwijnen of ingrijpend veranderen. Dit vraagt om omscholing van de huidige werknemers, en een passende opleiding van jongeren en werkzoekenden.
Voor welke partijen kan JTF interessant zijn?
Het Nederlandse JTF-plan bevat een basis voor de verdeling van de JTF-gelden, maar het is nog geen subsidieregeling. Het plan ligt nu ter beoordeling bij de Europese Commissie. Pas na akkoord zullen de subsidie-spelregels per regio bekend worden gemaakt. Pas als die details bekend zijn, is met zekerheid te zeggen wie subsidie kunnen aanvragen, waarvoor en wanneer). We geven alvast een paar handreikingen over de doelgroep:
- Het JTF mikt vooral op partijen die zich richten op (diversificatie van) de regionale economie en arbeidsmarktprojecten. Dat zijn vaak overheden, non-profitorganisaties en onderzoeksinstellingen.
- Ook het bedrijfsleven kan JTF-subsidie aanvragen, maar dan moet primair gedacht worden aan samenwerkingsverbanden van regionale bedrijven (dus niet zozeer aan individuele bedrijven).
- Bij samenwerkingsprojecten ligt de nadruk vooral op impactvolle projecten van/met mkb’s. Grote bedrijven (en de industriesector) kunnen alleen in uitzonderlijke gevallen meedoen. Dit geldt ook voor partijen buiten de betreffende regio.
Subsidiebedragen, budgetten en loketten
Nederland ontvangt in totaal 623 miljoen euro aan JTF-gelden. Hiervan gaat 330 miljoen euro naar de JTF-regio Noord-Nederland. De overige vijf Nederlandse JTF-regio’s (IJmond, Groot-Rijnmond, West Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg) krijgen elk een budget van 58,5 miljoen euro.
Om de subsidie te kunnen aanvragen moet een project in ieder geval een financiële omvang hebben van minimaal 100.000 euro (arbeidsmarktprojecten) of 500.000 euro (innovatie- of infrastructuurprojecten). Naar verwachting vergoedt de JTF-subsidie maximaal 50% van de goedgekeurde projectkosten. De subsidie kan oplopen tot 1 miljoen euro (voor arbeidsmarktprojecten) of 5 miljoen euro (voor innovatie- en infrastructuurprojecten).
Er komen drie aparte aanvraagloketten: bij SNN (voor Noord-Nederland), bij de gemeente Rotterdam (voor West-Nederland) en bij de provincie Noord-Brabant (voor Zuid-Nederland).
De regio Groot-Rijnmond heeft als eerste JTF-regio meer details bekend gemaakt over hun TJTP. Hier worden in het vierde kwartaal van 2022 twee openstellingen gelanceerd, met een budget van ongeveer 30 miljoen euro (sporen 1 en 2) en circa 10 miljoen euro (spoor 3). De officiële aanvraagtijdvakken zijn nog niet bekend, maar het is al wel mogelijk om project-ideeën aan te leveren voor advies.
Het indienen van subsidieaanvragen voor de andere JTF-regio’s zal waarschijnlijk mogelijk zijn vanaf eind 2022 of begin 2023. Zo kunnen naar verwachting begin 2023 de eerste noordelijke JTF-subsidies worden aangevraagd bij het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN).
Belangstelling?
Bent u gevestigd in een van de zes JTF-regio’s en heeft u concrete plannen die aansluiten op de bovenbeschreven doelstellingen en thema’s? Stuur ons dan een korte omschrijving via onderstaand formulier. Onze experts vertellen u dan graag of zij aanknopingspunten zien voor een subsidieaanvraag.
