Coronaherstelfonds van ruim 750 miljard euro
Hoe zat het ook alweer met die Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (HVF)? In 2020 besloot de EU tot de vorming van een groot ‘coronaherstelfonds’ om de lidstaten te helpen bij het herstel van hun economie na de coronacrisis. In totaal was er ruim 750 miljard euro te besteden. Elke lidstaat werd gevraagd om een nationaal ‘plan’ op te stellen, waarin zij moesten aangeven waarvoor zij deze EU-gelden het liefste zouden willen inzetten. Het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan (HVP) is pas recent afgerond en op 8 juli formeel ingediend in Brussel.
Waaruit bestaan de Nederlandse plannen in het HVP?
Het Nederlands plan bestaat uit een lijst van 49 concrete ‘maatregelen’ (plannen). Een deel van die plannen is nieuw, maar een ander deel was al langer bekend. De maatregelen worden onderverdeeld in twee categorieën: hervormingen en investeringsplannen. Bij de 21 hervormingen gaat het vooral om aanpassingen in fiscale regelgeving. Interessanter voor onze lezers zijn de 28 investeringsplannen. Hieronder kijken we naar de meest opvallende subsidie-gerelateerde investeringsplannen. Het HVP bestaat uit de volgende thema’s: groene transitie; de digitale transformatie; betaalbare/duurzame woningen; het verbeteren van arbeidsmarktomstandigheden en van de gezondheidszorg; en de aanpak van belastingontwijking.
Thema: Bevorderen groene transitie
Bij dit thema gaat het om investeringen in onder meer:
- Wind op Zee. Windparken zijn belangrijk voor de Nederlandse energietransitie. Daarom wijst het kabinet extra windenergiegebieden aan in het Programma Noordzee 2022-2027. De windparken zelf zijn subsidievrij, maar een investering van 899,6 miljoen euro is nodig voor hiermee samenhangende ‘inpassingskosten’ (zoals scheepvaartveiligheid, subsidies voor Noordzee-ecosysteem / natuurbescherming, en stroomaansluitingen op land).
- Groenvermogen waterstof. Dit betreft een investering van 68,5 miljoen euro in het ecosysteem voor groene waterstof voor de sectoren chemie, transport en zware industrie. Het gaat daarbij om de recente uitbreiding van de DEI+ subsidie voor demonstratiefaciliteiten. Daarnaast komt er een NWO-programma dat onderzoeksprojecten gaat steunen gericht op productie, opslag, transport en gebruik van groene waterstof. Daarbij wordt gedacht aan ten minste vijf onderzoeksprojecten (van TRL 2-8). Ten slotte komt er nog een specifiek ‘human capital agenda’ (HCA) programma gericht op kennisuitwisseling en aanbod van geschoold personeel op het gebied van waterstof. De bijbehorende subsidies worden verdeeld via NWO.
NB: het aangekondigde ‘opschalingsinstrument’ voor waterstof/elektrolyse valt overigens buiten de HVP-plannen. - ZES-subsidie voor schone binnenvaart. Het kabinet streeft naar een volledig elektrische binnenvaart, en investeert daarom 56 miljoen euro in ZES, een project dat moet zorgen voor de vereiste ‘kritische massa’: 75 Modular Energie Containers (MEC’s), 14 laadlocaties en 45 elektrische binnenvaartschepen. Het plan komt erop neer dat schippers die willen overschakelen op elektrisch varen via ZES een verwisselbare batterijcontainer kunnen huren. Zij hoeven die (dure) aanschaf dan niet zelf te bekostigen, en betalen alleen voor de gebruikte elektriciteit.
- Luchtvaart in Transitie. Dit is een meerjarig programma gericht op het verduurzamen van de Nederlandse luchtvaartsector. Enkele onderdelen ervan ontvangen 28,7 miljoen euro aan HVP-financiering (onder meer voor de bouw van demonstratie-vliegtuigen op waterstof en brandstofcel-elektrisch).
Thema: Versnellen digitale transformatie
Het HVP bevat liefst negen grote investeringen die te maken hebben met de digitale transformatie. Het gaat daarbij niet zozeer om pasklare subsidieregelingen, maar bijvoorbeeld om het promoten van belangrijke innovaties via lopende meerjarige programma’s als:
- Quantum Delta NL (gericht op de ontwikkeling van quantumtechnologie in Nederland)
- AiNed (kennisontwikkeling, beurzen en learning communities rondom Artificial Intelligence)
- Digitaliseringsimpuls Onderwijs NL (digitaliseringskansen voor mbo-, hbo- en wo-instellingen).
Daarnaast is er speciale aandacht voor de sector transport/mobiliteit. Zo start najaar 2022 het programma Digitale Infrastructuur Logistiek, gericht op het ‘digital ready’ maken van de logistieke sector (onder meer via living labs). Verder investeert het kabinet nog in digitale innovaties voor het spoor (ERTMS), verkeersregelinstallaties (IVRI) en intelligente wegkantstations (IWKS). Ten slotte investeert het kabinet in het toekomstbestendig maken van IT bij de overheid (via het GrIT-project van Defensie en de ‘digitale hervorming’ van de Nederlandse strafrechtketen).
Thema: Woningmarkt en duurzame gebouwde omgeving
Het Nederlandse HVP noemt bij dit thema een drietal investeringen:
- Woningbouwimpuls. Dit is een subsidie voor gemeentelijke woningbouwprojecten. Drie aanvraagrondes (‘tranches’) zijn er al geweest. Binnenkort start de vierde ronde, naar verwachting van half augustus tot 18 september 2022 (budget: 300 miljoen euro). De vijfde ronde opent en sluit waarschijnlijk in april 2023 (budget 200 miljoen euro). Daarna resteert er nog 750 miljoen euro budget, dat ook zal worden verdeeld via verschillende (nog te bepalen) tranches.
- Subsidieregeling Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed. Deze DUMAVA-regeling is recent aangekondigd en gaat eigenaren van bestaand maatschappelijk vastgoed stimuleren om te investeren in verduurzamingsmaatregelen. De eerste aanvraagronde loopt van 3 oktober tot eind 2023 (budget: 150 miljoen euro). Daarna volgt een tweede ronde van 1 januari 2024 tot en met uiterlijk december 2024 (budget: 200 miljoen euro).
- Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing. De ISDE-regeling stimuleert woonhuis-gebonden investeringen in warmtepompen, zonneboilers, isolatie en warmtenetaansluitingen. De meeste ISDE-subsidies zijn bestemd voor de eigenaar-bewoner, maar ook zakelijke partijen kunnen subsidie aanvragen (voor warmtepompen en zonneboilers). Nederland stelt van 2022 tot 2024 circa 288 miljoen euro beschikbaar voor hybride warmtepompen. Hiermee kan het subsidietarief voor warmtepompen worden verhoogd van 20% naar 30% per installatie.
Thema’s Arbeidsmarkt, Gezondheidszorg, Belastingontwijking
Ook bij de drie resterende thema’s is sprake van diverse investeringen en hervormingen. Het gaat dan om onder meer:
- het programma Nederland Leert Door (voor loopbaanadviezen en online vaardigheidstrainingen)
- de subsidieregeling Coronabanen in de Zorg (die weer open gaat voor aanvragers circa juli 2022)
- aanpak van belastingontwijking en witwassen (via een uitgebreid pakket aan ‘hervormingen’).
Ten slotte: opvallend is dat het HVP-raamwerk óók is gebruikt om voorstellen aan te dragen voor het nieuwe REPowerEU-initiatief. Het kabinet deed dat overigens op verzoek van de Europese Commissie. REPowerEU is een Brussels ‘antwoord’ op de Russische invasie in Oekraïne, waarmee de EU de afhankelijkheid van Russische fossiele energie wil afbouwen. Het Nederlandse HVP bevat diverse voorstellen (zie hierboven) die daarop aansluiten. Ons land kan daarmee mogelijk aanspraak maken op extra, aanvullende EU-gelden.
Hoe nu verder?
De investeringen uit het Nederlandse HVP hebben een omvang van in totaal 5,2 miljard euro. Dat is meer dan de 4,7 miljard die de EU eigenlijk voor ons land had gereserveerd. Met het hogere bedrag anticipeert het kabinet op eventuele aanpassingen vanuit Brussel. Erg lang hoeven we waarschijnlijk niet te wachten op bericht uit Brussel: het is de bedoeling dat de Europese Commissie haar besluit al dit najaar presenteert (waarschijnlijk nog voor 8 september). Belangstellenden vinden het Nederlandse HVP hier (pdf, circa 500 pagina’s).
Wat kan PNO voor u betekenen?
De experts van PNO zijn als eerste op de hoogte van actuele (en nieuwe!) subsidiekansen. Of het nu gaat om technische innovaties, de energietransitie, onderzoek, human resources of strategische samenwerkingen. Onze expertise omvat alle sectoren en technologievelden. Meer weten over onze diensten? Bel 088-838 13 81 of stuur een bericht:
